CIECZKA
Cieczka składa się z dwóch faz: przedrujowej i ruji. Początek cieczki to krwawo-czerwony wyciek z dróg rodnych. Faza przedrujowa trwa zwykle od 9 do 15 dni i charakteryzuje się ciemnoczerwonym kolorem wycieku. Im bliżej ruji tym wyciek staje sie jaśniejszy - stopniowo zmienia barwę na różową. Zmienia również konsystencję z wodnistej na bardziej śluzowatą. Faza ruji rozpoczyna się zwykle w 10-16 dniu cieczki i trwa ok. 4-7 dni. Powyższych terminów nie należy jednak traktować jako ścisłych i podchodzić do nich w sposób "książkowy". Podaliśmy takie terminy, które statystycznie zdarzają się najczęściej, ale wcale nie oznacza, że będą one dotyczyły każdej suki. Jeśli zdecydowaliście się na posiadanie suki i od początku planowaliście, że będzie ona miała w przyszłości potomstwo powinniście obserwować dokładnie każdą cieczkę, a wtedy sami zorientujecie się po zachowaniu suki i psa w stosunku do niej, kiedy Wasza suka ma ruję i jest gotowa do krycia.
CZĘSTOTLIWOŚĆ CIECZKI
Pierwsza cieczka u suki najczęściej pojawia się w wieku ok. 6 miesięcy. Następne występują w mniej więcej półrocznych odstępach. Tak zachowuje się zdrowy, prawidłowo funkcjonujący organizm. Od tej reguły istnieją jednak pewne odstępstwa. Są suki, u których pierwsza cieczka występuje ok. 12 miesiąca życia, a następne pojawiają się co 6-12 miesięcy, a są i takie, u których pierwsza cieczka pojawia się już ok. 5 miesiąca życia, a następne występują co ok. 6 miesięcy. Są to tak zwane różnice osobnicze. Zaobserwowaliśmy, że suki, które mają regularne, występujące co ok. 6 m-cy cieczki zwykle po kryciu zachodzą w ciążę i zazwyczaj mają pełne mioty (co najmniej 4 szczenięta w miocie). Natomiast suki, u których cieczka występuje znacznie rzadziej (co 10-12 miesięcy) częściej niż te pierwsze nie zachodzą w ciążę lub często zdarza się, że mają niepełne mioty (1-3 szczeniąt w miocie). Należy dokładnie przebadać sukę (podstawowe badanie krwi, badanie moczu, USG narządów rodnych, poziom hormonów i inne zalecone przez lekarza wet.) jeśli: - cieczki u suki pojawiają się zbyt często (co mniej niż 5 miesięcy) - powodem mogą być zaburzenia hormonalne, cysty bądź guzy na jajniku lub macicy; - jeśli trwają za długo (normalna cieczka trwa 3-4 tygodnie) - powody jak wyżej; - jeśli po zakończonej cieczce (bez względu na to czy suka była kryta czy nie) z dróg rodnych wydobywa się wydzielina (groźba ropomacicza! - nasza reakcja musi być możliwie jak najszybsza) Generalnie uważamy, że sukę po każdej cieczce należy dokładnie obserwować. Ropomacicze to bardzo poważna i trudna do wyleczenia infekcja.
ZACHOWANIE SUKI
Czasem już na 2-3 tygodnie przed wystąpieniem cieczki suka zaczyna wydzielać feromony, które powodują, że psy zaczynają się nią interesować. Te feromony nie mają jednak tak intensywnego zapachu jak sama cieczka, ale możemy czasem zaobserwować, że psy obwąchują z zainteresowaniem sukę, która nie ma jeszcze cieczki, ale jej organizm już się do niej przygotowuje. Przemiany hormonalne w tym czasie jak i w czasie trwania już samej cieczki często wpływają na zachowanie suki. Nasze ulubienice, które zwykle są poddane i bezkonfliktowe mogą być bardziej pobudzone, nerwowe, a nawet agresywniejsze. Nie dotyczy to jednak kontaktów człowiek-pies, ale ma zastosowanie raczej do innych psów w stadzie lub psów, z którymi Wasza suka spotyka się zwykle na spacerach. W czasie trwania całej cieczki nie ma mowy o spuszczaniu suk ze smyczy, ponieważ w tym czasie mają one tendencję do ucieczek (stąd nazwa). W fazie przedrujowej suki chętnie bawią się z psami, mogą wabić je, zachęcać, ale nie dają się pokryć i na wszelkie próby krycia reagują siadaniem, podwijaniem ogona lub nawet warczeniem czy gryzieniem psa. Im bliżej ruji tym bardziej suka pozwala psu na bliższe kontakty. Spokojnie daje się obwąchiwać i wylizywać, podnosi ogon do góry, marszczy grzbiet. Nie jest to jednak jeszcze właściwy moment do krycia. Ruja (właściwy czas do krycia) rozpoczyna się teoretycznie kiedy zauważymy, że suka na smyczy bardzo rwie się do psów, a gdy któryś się do niej zbliży staje z lekko rozstawionymi tylnymi łapami, odchyla ogon na bok i lekko wypina zad. Takie zachowanie wskazuje, ze jest gotowa do krycia. W tym czasie musimy mieć "oczy dookoła głowy" gdyż wystarczy moment nieuwagi (czasem mniej niż minuta!), a może dojść do niepożądanego krycia. Ten stan utrzymuje się przez 4-7 dni, po czym suka ponownie zaczyna się psu "odgryzać". Koniec ruji to zwykle koniec cieczki i po kilku dniach suka się uspokaja. Zanim zaczniemy znów spuszczać sukę ze smyczy na spacerach należy jeszcze dla bezpieczeństwa odczekać tydzień od momentu kiedy zauważymy, że suka się odgryza.
TERMIN KRYCIA
Istnieje kilka metod określania u suki dni płodnych. Możecie polegać na własnej obserwacji lub zasięgnąć opinii weterynarza. Jeśli chodzi o własne obserwacje to przydadzą się Wam spostrzeżenia opisane w rozdziale "Zachowane suki w cieczce". Jeśli jednak nie macie doświadczenia w tej kwestii, a reproduktor którego wybraliście mieszka daleko, radzimy już na początku cieczki rozejrzeć się za sprawdzonym reproduktorem mieszkającym w pobliżu (może być to pies innej rasy lecz taki, o którym wiemy że krył już suki i posiada potomstwo). Doświadczony reproduktor nigdy nie pokryje suki, która nie jest w ruji. Może się to zdarzyć psu, który nigdy nie krył, ale nie sprawdzonemu reproduktorowi. Dobrze jest umówić się kilka razy z właścicielem takiego psa i pod kontrolą (na smyczy!) doprowadzić sukę do reproduktora sprawdzając reakcję obojga. Można też ustalić termin krycia przeprowadzając suce badania w gabinecie weterynaryjnym. Do podstawowych badań należą:
- badanie poziomu progesteronu - jest to badanie krwi i tak zwany poziom początkowy progesteronu należy oznaczyć na początku cieczki w 4 dniu; bardzo ważne jest aby zauważyć cieczkę już w pierwszym dniu (kiedy spodziewamy się cieczki u suki sprawdzajmy codziennie rano i wieczorem przecierając wewnętrzną część sromu suki chusteczką higieniczną); badanie poziomu progesteronu powtarzamy jeszcze jeden raz na zlecenie lekarza, zwykle po ok. 7 dniach.
- wymaz - pobieranie watką wydzieliny z pochwy i oglądanie pod mikroskopem komórek nabłonka; obraz komórek zmienia się wraz ze zbliżaniem się suki do ruji; badanie wykonujemy co 2-3 dni lub na zlecenie lekarza;
- metoda endoskopowa - endoskop wprowadzany jest do dróg rodnych suki; lekarz ocenia wygląd wewnętrznych ścian dróg rodnych
- pomiar przepuszczalności śluzu - wykonywany jest za pomocą elektronicznego miernika oporności śluzu, zalecane wykonać kilka razy;
Najwiarygodniejszy i najpewniejszy termin krycia uzyskuje się stosując jednocześnie 2-3 metody z wyżej opisanych plus własne obserwacje.
